રાજકોટ જિલ્લાના તાલુકા ના નામ
રાજકોટ જિલ્લાની સંપૂર્ણ માહિતી
ઇતિહાસ અને સ્થાપના
રાજકોટ જિલ્લાનું ઇતિહાસ સમૃદ્ધ અને ગૌરવશાળી છે.
૧૬૧૨માં જામ સાહેબ વિભાજિત પ્રદેશમાંથી આ વિસ્તારમાં વસવાટ કરવા લાગ્યા. ત્યાર બાદ જુદા જુદા જાગીરો, કિલ્લાઓ અને શાસકો દ્વારા રાજકોટ એક મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર બન્યું. નવાબો, રાજાઓ અને બ્રિટીશ શાસનના સમયમાં પણ રાજકોટની ઓળખ વધી.
રાજકોટ શહેરને "કાઠિયાવાડનું કલ્ચરલ કેપિટલ" પણ કહેવાય છે. મહાત્મા ગાંધીજીનું બાળપણ અહીં વીતી ગયું હતું, તેથી રાજકીય અને સામાજિક દ્રષ્ટિએ રાજકોટને વિશેષ સ્થાન છે.
બ્રિટીશ સમયમાં રાજકોટ એજ્યુકેશનલ હબ બન્યું. દરબારગઢ કિલ્લો, જૂના મહેલો, અને સાંસ્કૃતિક વારસો આજે પણ એ ઇતિહાસની સાક્ષી આપે છે.
રાજકોટની સ્થાપનાને લીધે કાઠિયાવાડના અનેક નાના ગામડા શહેરીકરણ તરફ વળ્યા. અહીંથી જ ગુજરાતની સામાજિક સુધારણા અને રાજકીય જાગૃતિને મજબૂત આધાર મળ્યો.
ભૌગોલિક સ્થિતિ
રાજકોટ જિલ્લો સૌરાષ્ટ્રના મધ્યભાગમાં આવેલો છે. વિસ્તાર આશરે ૧૧,૧૯૮ ચો. કિ.મી. છે. પૂર્વમાં ભરૂચ, પશ્ચિમમાં જામનગર, દક્ષિણમાં અમરેલી અને ઉત્તરમાં મોરબી જિલ્લો આવેલ છે.
અહીંનું આબોહવા અર્ધશુષ્ક છે. ઉનાળો તાપમાન ૪૦ ડિગ્રી સુધી જાય છે, જ્યારે શિયાળામાં સરેરાશ ૧૦-૧૨ ડિગ્રી સુધી ઘટે છે. વરસાદ સરેરાશ ૫૦-૬૦ સેમી મળે છે.
મહત્વપૂર્ણ નદીઓમાં ઐજી નદી, મચ્છુ નદી અને ન્યારી નદીનો સમાવેશ થાય છે. જમીન મુખ્યત્વે કાળી અને લાલ દલદાર છે, જે કૃષિ માટે અનુકૂળ છે.
ભૌગોલિક રીતે રાજકોટ જિલ્લો વેપાર, ખેતી અને પ્રવાસન માટે મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર છે. સારી માર્ગવ્યવસ્થા અને રેલ્વે કનેક્શનથી સમગ્ર ગુજરાત સાથે સરળ જોડાણ છે.
તાલુકા અને વહીવટી વિભાગ
રાજકોટ જિલ્લો વહીવટી રીતે અનેક તાલુકામાં વહેંચાયેલો છે:
રાજકોટ જિલ્લા ના વિસ્તારો
જાણો રાજકોટ જિલ્લાના મુખ્ય વિસ્તારો વિશે અને મુલાકાત લો તેમની સુંદર તસવીરો સાથે
રાજકોટ ગુજરાતનું એક મુખ્ય શહેર છે અને રાજકોટ જિલ્લાનું મુખ્ય મથક છે. આ ઐતિહાસિક શહેર સરદાર પટેલની જન્મભૂમિ તરીકે પ્રખ્યાત છે.
વધુ જાણોકોટડા સાંગાણી રાજકોટ જિલ્લાનો એક તાલુકો છે. આ વિસ્તારમાં ખેતી મુખ્ય વ્યવસાય છે અને અહીં કોટડા કિલ્લો પ્રખ્યાત છે.
વધુ જાણોજામકંડોરણા રાજકોટ જિલ્લાનો એક તાલુકો છે. આ વિસ્તાર કપાસની ખેતી માટે પ્રખ્યાત છે અને અહીંનું શાકભાજી બજાર મોટું છે.
વધુ જાણોજસદણ રાજકોટ જિલ્લાનું એક મહત્વપૂર્ણ શહેર છે. આ વિસ્તાર પરંપરાગત હસ્તકલા અને વસ્ત્ર ઉદ્યોગ માટે જાણીતો છે.
વધુ જાણોલોધિકા રાજકોટ જિલ્લાનો એક તાલુકો છે. આ વિસ્તારમાં ખેતીની સાથે ડેરી ઉદ્યોગ પણ વિકસીત છે અને અહીંનું ખાણિયાવાડી ખોરાક પ્રખ્યાત છે.
વધુ જાણોઉપલેટા રાજકોટ જિલ્લાનું એક શહેર અને તાલુકો છે. આ વિસ્તાર કાપડ મિલ્સ અને તેલ શુદ્ધિકરણ કારખાનાં માટે જાણીતો છે.
વધુ જાણોધોરાજી રાજકોટ જિલ્લાનું એક ઐતિહાસિક શહેર છે. આ વિસ્તાર પોરબંદર રજવાડાના સમયની સુંદર ઇમારતો અને મંદિરો માટે પ્રખ્યાત છે.
વધુ જાણોવીંછીયા રાજકોટ જિલ્લાનો એક તાલુકો છે. આ વિસ્તારમાં સુંદર ઝરણા અને પ્રાકૃતિક સુંદરતા જોવા મળે છે.
વધુ જાણોજેતપુર રાજકોટ જિલ્લાનું એક મોટું શહેર છે અને તે કાપડ ઉદ્યોગ માટે "ભારતનું માન્ચેસ્ટર" તરીકે ઓળખાય છે. અહીંની પાવડી અને સાડીઓ પ્રખ્યાત છે.
વધુ જાણોગોંડલ રાજકોટ જિલ્લાનું એક શહેર અને ભૂતપૂર્વ રજવાડું છે. આ વિસ્તાર રાજવાડી સ્થાપત્ય, પેલેસ અને ભવ્ય મહેલો માટે જાણીતો છે.
વધુ જાણોપડધરી રાજકોટ જિલ્લાનો એક તાલુકો છે. આ વિસ્તારમાં ખેતી અને પશુપાલન મુખ્ય વ્યવસાય છે અને અહીંનું ગ્રામ્ય જીવન ખૂબ જ સુંદર છે.
વધુ જાણોદરેક તાલુકાની પોતાની વિશિષ્ટ ઓળખ છે. ઉદાહરણ તરીકે, ગોંડલ પ્રાચીન રાજવંશ માટે જાણીતું છે, જ્યારે ધોરાજી કૃષિ અને હસ્તકલા માટે પ્રસિદ્ધ છે.
જિલ્લામાં અનેક ગ્રામ પંચાયતો, નગરપાલિકા અને મહાનગરપાલિકા કાર્યરત છે. વહીવટી વ્યવસ્થા આધુનિક ટેક્નોલોજીથી સજ્જ છે.
આર્થિક જીવન અને ઉદ્યોગ
રાજકોટ જિલ્લાના આર્થિક જીવનનો આધાર કૃષિ, હીરા ઉદ્યોગ, મશીન ટૂલ્સ અને હસ્તકલા છે.
અહીંના મુખ્ય પાકો કપાસ, મગફળી, જવાર, બાજરી અને ઘઉં છે. રાજકોટ "મશીન ટૂલ્સની નગરી" તરીકે જાણીતું છે. નાના-મોટા ઉદ્યોગો અહીં વ્યાપક રીતે વિકસ્યા છે.
હીરાની પોલિશિંગ, એન્જિનિયરિંગ ઉદ્યોગ, ઓટો પાર્ટ્સ, પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ અને જ્વેલરીના ધંધા મોટા પ્રમાણમાં થાય છે.
આર્થિક રીતે રાજકોટ જિલ્લો ગુજરાતમાં ટોચ પર ગણાય છે કારણ કે રોજગારી અને ઉદ્યોગ માટે પૂરતી તકો ઉપલબ્ધ છે.
શિક્ષણ અને સંસ્કૃતિ
રાજકોટ જિલ્લો શિક્ષણ અને સંસ્કૃતિમાં આગળ છે. સાઉરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી, આર.કે. યુનિવર્સિટી, એ.ટી.એસ. ઇન્સ્ટિટ્યૂટ જેવી પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓ અહીં આવેલ છે.
શાળાઓ, કોલેજો અને ટેક્નિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના કારણે રાજકોટ "એજ્યુકેશન હબ" ગણાય છે.
સાંસ્કૃતિક રીતે રાજકોટ લોકસંગીત, નવરાત્રીના ગરબા, કાઠિયાવાડી બોલી અને લોકકથાઓ માટે જાણીતા છે. થિયેટર, કલા પ્રદર્શન અને સાહિત્યિક પ્રવૃત્તિઓ પણ અહીં સક્રિય છે.
ધાર્મિક અને પ્રવાસન સ્થળો
રાજકોટ જિલ્લામાં અનેક ધાર્મિક તથા પ્રવાસન સ્થળો છે:
-
રમણનાથ મહાદેવ મંદિર
-
ખાંભળીડા ગુફાઓ
-
રોટરી ડોલ મ્યુઝિયમ
-
રમણાથ પરબ
-
રાજકુમારી ટાવર
-
રેસકોર્સ ગ્રાઉન્ડ
-
સ્વામી નારાયણ મંદિર
-
જુનાગઢ પાસેના પહાડિયા વિસ્તાર
આ સ્થળો સાંસ્કૃતિક વારસાની ઓળખ આપે છે. દર વર્ષે હજારો પ્રવાસીઓ રાજકોટ જિલ્લો જોવા આવે છે.
પ્રસિદ્ધ વ્યક્તિઓ અને યોગદાન
રાજકોટ જિલ્લાના ગૌરવરૂપ વ્યક્તિઓમાં મહાત્મા ગાંધી, કવિ ઝવેરચંદ મેઘાણી, કુમારપાલ દેસાઈ, તેમજ અનેક સાહિત્યકારો અને સામાજિક કાર્યકરોનો સમાવેશ થાય છે.
ઉદ્યોગ જગતમાં પણ રાજકોટના લોકોનું યોગદાન વિશાળ છે. હીરા ઉદ્યોગ અને એન્જિનિયરિંગ ક્ષેત્રે આ વિસ્તાર આગેવાન રહ્યો છે.
મેળા, ઉત્સવો અને પરંપરા
રાજકોટ જિલ્લો મેળા અને ઉત્સવો માટે જાણીતા છે. નવરાત્રીમાં યોજાતા ગરબા વિશ્વપ્રસિદ્ધ છે. મકરસંક્રાંતિએ પતંગોત્સવ, જન્માષ્ટમી, હોळी, દિવાળી અને સ્થાનિક મેળાઓમાં લોકો ભારે ઉમંગથી જોડાય છે.
કાઠિયાવાડી ખોરાક, લોકસંગીત અને લોકનૃત્ય રાજકોટની સાંસ્કૃતિક ઓળખને સમૃદ્ધ બનાવે છે.